KATEDRA INTERDYSCYPLINARNA WEAiK
PRACOWNIA SZTUKI W PRZESTRZENI SPOŁECZNEJ
Wydział Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa
Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu
Nazwa Pracowni:
PRACOWNIA SZTUKI W PRZESTRZENI SPOŁECZNEJ
* Pracownia Sztuki w Przestrzeni Społecznej może być wybierana jako pracownia artystyczna wolnego wyboru przez studentów i studentki kierunku Edukacja Artystyczna w Zakresie Sztuk Plastycznych (np. I i II roku studiów II stopnia). W Pracowni mogą być realizowane dyplomy licencjackie i magisterskie na ww. kierunku. Pracownia jest również otwarta dla studentów i studentek z innych Wydziałów UAP jako artystyczna pracownia wolnego wyboru. Obowiązkowy przedmiot realizowany przez Pracownię dla studentów i studentek Wydziału Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa, kierunku: Edukacja Artystyczna w Zakresie Sztuk Plastycznych na II roku studiów I stopnia to – Sztuka w Przestrzeni Społecznej – wprowadzenie (patrz: karta przedmiotu).
Kierownik Pracowni:
Rafał Jakubowicz, dr hab./prof. UAP, rafal.jakubowicz@uap.edu.pl
Asystentka: Barbara Stańko-Jurczyńska (stażystka wolontariuszka)
Wydział:
EDUKACJI ARTYSTYCZNEJ I KURATORSTWA
Sala:
sala 103, bud. „C” UAP (konsultacje, realizacja projektów)
zajęcia online (Google Meet)
zajęcia w salach wykładowych w budynku E (patrz: aktualny plan zajęć)
TEMAT: KONIEC.
Temat KONIEC jest rozwinięciem i kontynuacją zeszłorocznego tematu KRYZYS I MELANCHOLIA
Zwątpienie w sprawczość protestów społecznych (w tym Czarnych Protestów, które dla wielu były doświadczeniem generacyjnym). Ciągle tląca się pandemia Covid-19. Wojna w Ukrainie, kryzys uchodźczy i powrót lęku przed katastrofą nuklearną. Kryzys i nowa wojna na Bliskim Wschodzie. Kryzys humanitarny na polsko-białoruskiej granicy i polityczne ataki na autorkę filmu „Zielona Granica”, Agnieszkę Holland. Odradzające się nacjonalizm oraz faszyzm. Powtarzające się co jakiś czas ataki na osoby LGBTQ+ i wszechobecne w rządowych mediach straszenie lewacką „ideologią gender”. Inflacja, drożyzna, rosnące czynsze, kryzys mieszkaniowy i – co za tym idzie – coraz droższe studiowanie. Kryzys klimatyczny i energetyczny. Kryzys instytucjonalny (kolejne przejmowane przez czynowników PiS kluczowe instytucje kultury). Kryzys wiary w sens uprawiania sztuki i sens wyboru studiów artystycznych. Kryzys twórczy. Kryzys wiary w zaangażowanie i sens aktywizmu. Utrata wiary w siebie i wiary w przyszłość. I wreszcie – kryzys emocjonalny. Zmęczenie. Nerwice. Lęk o to co nieuchronnie nadchodzi. Wypalenie i cierpienie. Brak sił do pracy. Depresja, czy właśnie, jak niegdyś mówiono: melancholia. Jak pisał Paul B. Preciado „Zdarza się, że umieramy na długo wcześniej (dni, miesiące, lata) zanim stwierdza się zgon lub odbywa się pogrzeb”.Kryzysy sprzyjają forsowaniu zmian w sposób, który Naomi Klein określiłaby mianem doktryny szoku. Umacniają one, mówiąc językiem Marka Fischera, realizm kapitalistyczny.
„Kapitał to – jak pisał Fischer – abstrakcyjny pasożyt, nienasycony twórca wampirów i zombie, jednakże to nasze żywe ciało przekształca w martwą pracę, i to my jesteśmy tymi zombie, które powołuje do życia”. Jednak każdy kryzys stanowi również wypatrywaną niegdyś z taką nadzieją przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa szansę na zmianę w drodze rewolucji. Szansę na zniszczenie kapitalizmu. Innymi słowy – w kryzysie tli się też wątły optymizm. Zwłaszcza gdy na horyzoncie pojawia się tak wyjątkowe, świadome i wrażliwe pokolenie. Pokolenie, które jest szansą na zmianę.
„Obecnie panująca ontologia wyklucza możliwość uwzględnienia jakiegokolwiek społecznego związku przyczynowego w przypadku choroby psychicznej. Chemizacja i biologizacja choroby psychicznej jest oczywiście – pisał Fisher – wprost równoznaczna z jej depolityzacją. Traktowanie jej jako indywidualnego problemu chemiczno-biologicznego jest dla kapitalizmu niezmiennie korzystne. Po pierwsze wzmacnia to dążenie Kapitału do zautomatyzowanego indywidualizmu (jesteś chory, no masz taką chemię mózgu). Po drugie tworzy nieprawdopodobnie lukratywny rynek, w którym międzynarodowe koncerny farmaceutyczne mogą wciskać ludziom swoje leki (wyleczymy Cię przy pomocy naszych SSRI)”. Praca w grupie jest okazją do repolityzacji depresji, melancholii, tak ważnej z perspektywy Fishera, oraz przepracowania tych lęków, które odbierają nam siły do pracy, które sprawiają, że funkcjonujemy coraz bardziej jak automaty czy właśnie zombie.
Koniec kadencji obecnych władz na uczelni i wiążące się z nim zmiany i spodziewane przetasowania w strukturze uniwersytetu. Koniec rządów PiS i oczekiwanie na nowy rząd. Koniec złudzeń, że politykom oraz korporacjom zależy na ratowaniu naszej planety przed zbliżającą się katastrofą klimatyczną, której efekty doświadczamy. Koniec wiary w humanitaryzm państwa, którego jesteśmy obywatelkami i obywatelami. Koniec wiary w wydolność systemu służby zdrowia, zwłaszcza w wymiarze opieki psychicznej. Koniec poczucia bezpieczeństwa związanego z dostępem do profesjonalnej opieki medycznej, w przypadku kobiet strach przed nieplanowaną ciążą jak i konsekwencjami ustawy antyaborycjnej. Koniec złudzeń o wolnej od ideologii i zgodnej z wiedzą naukową pomocy w przypadku zagrożenia zdrowia i życia. Koniec wiary w edukację wolną od nacisków politycznych. Nieuchronnie zbliżający się koniec studiów i konieczność zderzenia się z bezwzględnym rynkiem pracy. Koniec marzeń o uprawianiu sztuki i utrzymywaniem się z profesji artysty. I związany z tym koniec wiary w sens podejmowania prób zmierzających do pozostania w tej trudnej branży. Koniec marzeń o pracy dającej satysfakcję z samorealizacji zawodowej. Koniec wiary w to, że będzie lepiej.
Pamiętajmy jednak, że każdy koniec jest czy też może być nowym początkiem. Oby ten koniec czy też te końce stały się początkami, dla nas wszystkich, czegoś lepszego. Naiwnością jednak byłoby sądzić, że stanie się to bez zaangażowania i walki. A raczej – walk.
Koniec to także przestrzeń na działania kolektywne. Wspomniane wcześniej walki nie dzieją się w pojedynkę – to właśnie działania wspólnotowe doprowadzają do realnych zmian. W pracowni zachęcamy do zbiorowych dyskusji i działania wraz z ideą pomocy wzajemnej, poza podziałami wykorzystując wspólnie swój kapitał kulturowy.
W pracowni można wykorzystywać różne techniki i media. Z tym tylko zastrzeżeniem, że powinny one być podporządkowane przekazowi, który chcemy wyrazić. Można sięgać zarówno po te bardziej tradycyjne narzędzia, jak i używać tzw. dziwnych narzędzi, z obszaru postsztuki, o której pisali m.in. Kuba Szreder i Sebastian Cichocki.
Rafał Jakubowicz
Barbara Stańko-Jurczyńska
Ogólna formuła zajęć:
WYKŁADY, PREZENTACJE, DYSKUSJE, KONSULTACJE PROJEKTÓW (INDYWIDUALNE I GRUPOWE), KOLEKTYWNA PRACA NAD WYSTAWĄ KOŃCOWOROCZNĄ.
Ogólne treści merytoryczne: Pracownia Sztuki w Przestrzeni Społecznej proponuje działania łączące strategie artystyczne z aktywizmem.
Realizowane tematy/zadania:
W Pracowni Sztuki w Przestrzeni Społecznej będziemy kontynuować pracę nad takimi tematami jak „artwashing”, „gentryfikacja”, „klasizm”, „praca”, „uniwersytet” czy „studium głowy Karola Marksa”.
Studentki i studenci mają obowiązek zrealizowania czterech prac w danym roku akademickim (dwóch w semestrze), które wcześniej będą omówioea na konsultacjach indywidualnych i zbiorowych i zatwierdzone do realizacji.
Wymagania wstępne (odpowiadające zapisom z kart przedmiotów realizowanych w pracowni i inne jeśli są):
brak
Spis lektur (nieobowiązkowe) (odpowiadające zapisom z kart przedmiotów realizowanych w pracowni i inne jeśli są):
Bell Peter, Cleaver Harry, Teoria kryzysu jako teoria walki klas, Poznań 2017
Bishop Claire, Sztuczne piekła, sztuka partycypacyjna i polityka widowni, Warszawa 2015
Bostani Aaron, W pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm. Manifest, Poznań 2022
Cleaver Harry, Polityczne czytanie Kapitału, Poznań 2011
Crary Jonathan, 24/7. Późny kapitalizm i celowość snu, Warszawa 2015
Czarna księga polskich artystów, red. Katarzyna Górna, Karol Sienkiewicz, Mikołaja Iwańskiego, Kuby Szredera, Stanisława Rukszy, Joanny Figiel, Warszawa 2015
Byung-Chul Han, Społeczeństwo zmęczenia i inne eseje, Warszawa 2022
Deleuze Gilles, Guattari Félix, Anty-Edyp. Kapitalizm i schizofrenia, Warszawa 2017
Deleuze Gilles, Guattari Félix, Tysiąc Plateau, Warszawa 2015
Derrida Jacques, Widma Marksa, Warszawa 2016
Drozda Jacek, Echa innych rewolucji. Od Muhammada Alego do Japońskiej Armii Czerwonej, Warszawa 2020
Eagleton Terry, Dlaczego Marks miał rację, Warszawa 2014
Engels Fryderyk, Marks Karol, Manifest komunistyczny, Warszawa 2018
Fisher Mark, Realizm kapitalistyczny. Czy nie ma alternatywy?, Warszawa 2020
Fisher Mark, Ghosts of My Life: Writings on Depression, Hauntology and Lost Futures, John Hunt Publishing, 2014
Freud Sigmund, Psychopatologia życia codziennego. Marzenia senne, Warszawa 2000
Freud Sigmund, Psychologia nieświadomości, Warszawa 2010
Fromm Erich, Zerwać okowy iluzji. Moje spotkanie z myślą Freuda i Marksa, Kraków 2018
Goldman Emma, Anarchizm i inne eseje, Poznań 2015
Hardt Michael, Negri Antonio, Imperium, Warszawa 2005
Harman Chris, Kapitalizm Zombie. Globalny kryzys i aktualność myśli Marksa, Warszawa 2011
Harvey David, Przestrzenie globalnego kapitalizmu, Warszawa 2016
Harvey David, Przewodnik po Kapitale Karola Marksa, tom I, Poznań 2010
Harvey David, Przewodnik po Kapitale Karola Marksa, tom II, Poznań 2018
Herer Michał, Żukowski Tomasz, Czytanki dla robotników sztuki. Kultura nie dla zysku, Warszawa 2009
Hipotezy awangardowe, red. Aneta Szyłak, Gdańsk 2017
Hobsbawm Eric, Jak zmieniać świat. Marks i marksizm 1940–2011, Warszawa 2013
Hobsbawm Eric, O nacjonalizmie, Warszawa 2022
Horney Karen, Neurotyczna osobowość naszych czasów, Poznań 1997
Illich Ivan, Odszkolnić społeczeństwo, Warszawa 2011
Kępiński Antoni, Melancholia, Kraków 2014
Klein Naomi, Doktryna szoku. Jak współczesny kapitalizm wykorzystuje klęski żywiołowe i kryzysy społeczne, Warszawa 2007
Kochan Jerzy, Socjalizm, Warszawa 2013
Kochan Jerzy, Studia z teorii klas społecznych, Warszawa 2011
Kochan Jerzy, Filozofia. Marksizm. Socjalizm. Studia. Szkice. Polemiki, Warszawa 2021
Kowalewski Zbigniew Marcin, Ukraińskie rewolucje, Warszawa 2023
Kowalik Tadeusz, Róża Luksemburg. Teoria akumulacji i imperializmu, Warszawa 2012
Levine Peter A., Uleczyć traumę, Warszawa 2022
Libera Universita Metropolitana, Marks. Nowe perspektywy, Warszawa 2014
Lucacs Gyorgy, Historia i świadomość klasowa, Warszawa 2013
Luksemburg Róża, Akumulacja kapitału, Warszawa 2011
Luksemburg Róża, O rewolucji, Warszawa 2018
Łagosz Marek, Marks. Praca i czas, Warszawa 2012
Marksizm. Nadzieje i rozczarowania, red. Jacek Hołówka, Bogdan Dziobkowski, Warszawa 2017
Marks Karol, Engels Fryderyk, Lenin Włodzimierz, O religii, Warszawa 1984
Marks Karol, Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej, Tom 1 Proces wytwarzania kapitału, cześć 1 i 2, Warszawa 2010
Marks Karol, 18 Brumaire’a Ludwika Bonaparte, Warszawa 2011
Marks Karol, Kapitał 1.1. Rezultaty bezpośredniego procesu produkcji, Warszawa 2013
Marx Jan, Karola Marksa teoria i praktyka rewolucji, Warszawa 2021
Mate Gabor, Kiedy ciało mówi nie. Koszty ukrytego stresu, Warszawa 2022
Mattick Paul, Biznes się kręci. Kryzys gospodarczy i upadek kapitalizmu, Poznań 2014
Mikina Ewa, Brak słów, Łódź-Poznań 2023
Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem, Warszawa 2002
Pawłowska-Krać Aneta, Głośnik w głowie. O leczeniu psychiatrycznym w Polsce, Wołowiec 2022
Piketty Thomas, Kapitał w XXI wieku, Warszawa 2015
Pisma rewolucyjne w epoce postpolitycznej, red. Werner Bonefeld, Poznań 2012
Pomyśleć ekonomię od nowa. Przewodnik po głównych nurtach ekonomii heterodoksyjnej, Poznań 2018
Prawda jest konkretna. Artystyczne strategie w polityce. Podręcznik, Warszawa 2018
Preciado Paul. B., Testo-ćpun, Seks, narkotyki i biopolityka w dobie farmakkopornografii, Warszawa 2021
Preciado Paul B, Mieszkanie na Uranie. Kroniki przeprawy, Kraków 2022
Rainko Stanisław, Marks. Dwie ideologie, Warszawa 2015
Rasiński Lotar, Śladami Marksa i Wittgensteina, Warszawa 2012
Ratajczak Mikołaj, Forma życia i dobro wspólne. Geneza i aktualność współczesnej włoskiej filozofii politycznej, Warszawa 2020
Stanley Jason, Jak działa faszyzm. My kontra oni, Warszawa 2021
Styron William, Ciemność widoma. Esej o depresji, Warszawa 2012
Szenajch Piotr, Odczarowanie talentu. Socjografia stawania się uznanym artystą, Łódź 2022
Szreder Kuba, ABC projektariatu, Warszawa 2016
Świrek Krzysztof, Teorie ideologii na przecięciu marksizmu i psychoanalizy, Warszawa 2018
Tacchi Mary, Scott Jan, Depresja, Łódź 2020
Tcherneva Pavlina R., W sprawie gwarancji zatrudnienia, Poznań 2021
Tittenbrun Jacek, Kolonizacja nauki i świata przez kapitał, Poznań 2014
Toporowski Jan, Dlaczego gospodarka światowa potrzebuje krachu finansowego, Warszawa 2012
Toporowski Jan, Kredyt i kryzys. Od Marksa do Minsky’ego, Warszawa 2017
Traverso Enzo, Europejskie korzenie przemocy nazistowskiej, Warszawa 2011
Traverso Enzo, Lewicowa melancholia, Warszawa 2020
Traverso Enzo, Nowe oblicza faszyzmu, Warszawa 2020
Urbański Jarosław, Prekariat i nowa walka klas, Warszawa 2014
Wielgosz Przemysław, Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić, Warszawa 2021
Wilde Oscar, Dusza człowieka w socjaliźmie, Warszawa 2019
Winczewski Damian, Filozofia społeczna Róży Luksemburg, Toruń 2021
Witkowski Przemysław, Faszyzm, który nadchodzi, Warszawa 2023
Wright Stephen, W stronę leksykonu użytkowania, Warszawa 2011
Wójcik Jaśmina, Sztuka ze społecznością, Warszawa 2018
Van ser Kolk Bessel, Strach ucieleśniony, Mózg, umysł i ciało w terapii traumy, Warszawa 2023
Ziegler Jean, Kapitalizm tłumaczony mojej wnóczce (w nadzei, że zobaczy jego koniec), Warszawa 2022
Zizek Slavoy, Żądanie niemożliwego, Warszawa 2013
Zizek Slavoy, Kłopoty w raju. Od końca historii do końca kapitalizmu, Warszawa 2021
Zuboff Shoshana, Wiek kapitalizmu i inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy, Poznań 2020
Rafał Jakubowicz, ur. 1974, Absolwent Wychowania Plastycznego oraz Wydziału Malarstwa, Grafiki i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Absolwent Wydziału Neofilologii (specjalność: hebraistyka) Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Związany z warszawską Galerią Le Guern. Członek OZZ Inicjatywa Pracownicza.
Barbara Stańko-Jurczyńska, ur. 2000, Studentka V roku wydziału rzeźby na Uniwersytecie Artystycznym im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu. Członkini dwóch kolektywów: FAK- Feministyczna Akcja Kreatywna i BASTA – Kolektyw Antyfaszystowski.
POLSKI