Konkurs im. Marii Dokowicz

37. edycja Konkursu im. Marii Dokowicz
Użyteczność Sztuki
10-16.11.2017

Otwarcie: 10.11.2017, godz. 18.00
Miejsce: Międzynarodowe Targi Poznańskie, pawilon 1

(Wejście przez główna bramę od strony Mostu Dworcowego albo dawnego McDonalda naprzeciwko Dworca Zachodniego)

The 37th edition of the Maria Dokowicz Competition
Opening: 10.11.2017, 6 p.m.
Poznan International Fair, Pavilion 1, Głogowska street
curators: Katarzyna Kucharska, Maciej Kurak
coordinators: Witold Modrzejewski, Mateusz Słociński

Konkurs na najlepszy dyplom Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu im. Marii Dokowicz, odbywający się po raz trzydziesty siódmy, stanowi realizację testamentu fundatorki, która ukończyła naszą uczelnię w 1932 roku. Przekazane przez nią środki przez kilka dekad pozwalały na fundowanie wyjazdów stypendialnych do Stanów Zjednoczonych Ameryki dla najlepszych absolwentów Uniwersytetu. Formuła konkursu zmieniała się na przestrzeni lat. Obecnie każda katedra zgłasza do konkursu autorów najlepszych dyplomów. Główne nagrody przyznawane są przez Senat UAP w dwóch kategoriach: artystycznej oraz projektowej. Od kilku lat przyznawana jest także nagroda dla najlepszego dyplomu teoretycznego.

Nagrody specjalne ufundowane przez:

– Prezydenta Miasta Poznania

oraz firmy:

– Manufaktura Goplana

–  Mercedes-Benz Duda-Cars

–  Solar S.A.

Nagrody dodatkowe:

Fundacja Bęc Zmiana

Nominowani do nagrody im. Marii Dokowicz:

Andrzejczak Maciej
Bartczak Zuzanna
Bilska Paula
Borkowicz Kuba
Chrzanowska Magdalena
Ciszak Emilia
Daszkowski Krystian
Dąbrowska Aneta
Deczkowska Dobrawa
Garstecki Mikołaj
Grudzińska Izabela
Jugo Magdalena
Kryshtofik Aliona
Krzysiek Kaja
Kucharzyk Kinga
Kulpa Maria
Latanowicz Aleksandra
Maćkowiak Agnieszka Cecylia
Marciniak Magdalena
Martyniuk Joanna
Muszyńska Joanna
Nowicka Sonia Małgorzata
Polerowicz Aleksandra
Popiela Kinga
Radawski Maksymilian
Rybska Aleksandra
Rzepińska Marta
Sitarska Izabela
Strzelczyk Ada
Szyda Joanna
Waszak Mateusz
Wąsowska Katarzyna
Weiss Wojciech
Wera Weronika
Wojciechowska Karolina
Zakrzewska Natalia

Użyteczność sztuki jest tegorocznym hasłem wystawy pokonkursowej im. Marii Dokowicz. Temat łączy dwie główne aktywności rozwijane na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu – sztuki piękne oraz sztuki projektowe. Problematyka zagadnienia wprowadza nas w dyskusję na temat cech współczesnych działań twórczych, odsłaniając różne punkty widzenia, wiele form myśli w kontekście użyteczności. Przedstawia działania kreatywne jako użyteczne dla społeczeństwa i kultury.

Użyteczne nie zawsze oznacza praktyczne. Użyteczność jest metodą rozwiązywania problemów społecznych, udoskonalaniem, optymalizowaniem, upraszczaniem, ale również zdarzeniem pobudzającym do wspólnotowych myśli, koegzystencji. Użyteczność uaktywnia percepcję i tym samym zwraca uwagę na rzeczy nieużytkowe i bezużyteczne, będące często wartościowym, inspirującym uzupełnieniem poszukiwań. Koncentruje się na wartościach uniwersalnych, poddaje kreatywne rozwiązania. Użyteczność to nie tylko pęd do rynkowych sukcesów i mnożenie egoistycznych postaw. To świadomościowy eksperyment łączący naukę, technikę i sztukę, który wpływa na zmiany sposobów funkcjonowania człowieka we współczesnym świecie, gdzie ważne są oczywiście umiejętności techniczno-rzemieślnicze, ale liczy się przede wszystkim oryginalność rozwiązań, wprowadzanie zmian ulepszających rozwiązania i twórcza interpretacja. Instytucja nadaje sztuce pewnych reguł, zakreśla jej granice oraz ustala normy wizerunkowe, których nieprzestrzeganie często czyni ją niewidoczną na polu działań twórczych. Wszystko, co funkcjonuje w systemie jako jedność, otrzymuje tę jedność od systemu samego w sobie (Niklas Luhmann). Każda próba zaistnienia dzieła opiera się na porównywaniu i rankingach skoncentrowanych na liczbowych zestawieniach służących przeprowadzeniu benchmarkingu, doprowadzającego do zatracania potencjalnych, indywidualnych cech dziedziny. Działania artystyczne zapewne sprzyjają rozwojowi rynku, ale muszą spełniać odpowiednie jego wymogi. Podobnie jest z badaniami naukowymi. Szanse na dofinansowania mają tylko te projekty, które dają przede wszystkim wymierne, praktyczne zastosowanie. Niektóre badania zakładają dokonanie przełomowych odkryć, ale niekoniecznie są opłacalne, a wyniki trafne.
W szkole artystycznej warsztat jest podstawą tworzenia, ale działania skupiają się przede wszystkim na poszukiwaniu ryzykowanych koncepcji wpływających na zmiany rozumienia funkcji przedmiotu, człowieka, otoczenia i tworzeniu nowych form przedstawieniowych.
Dopiero nabycie umiejętności twórczego myślenia, przy równoczesnym opanowaniu technik rzemiosła, zapewnia doskonałe wyniki.
Użyteczność wyzwala otwarte działania twórcze pozbawione często autorskich cech na rzecz współdziałania i powszechności. Często jednak wyznacza się granice dostępności poprzez nadawanie cech indywidualnych zawężających grupę odbiorców.
Działania użyteczne przede wszystkim czemuś służą. Powstające artefakty zmieniają, dodają coś do rzeczywistości. Jeśli odwołują się do otoczenia/codzienności zazwyczaj odgrywają jakieś społeczne role. Nie ma autonomicznych, bezcelowych działań twórczych. Nawet uprawianie sztuki opartej tylko na emocjach i intuicji również ma swój użyteczny, terapeutyczny cel lub służy wyrażaniu emocji, które właśnie przy udziale sztuki jest najlepiej wyrazić.

Dokonania sztuki XX wieku (awangarda, przełomy myślowe i przedstawieniowe) spowodowały, że często trudno jest odróżnić sztukę od życia. Zwykłe, codzienne przedmioty stają się dziełami sztuki, albo odwrotnie to sztuka wpisuje się w inne dziedziny życia (społeczne, naukowe, polityczne). Istnieje również możliwość otwartej krytyki pozwalająca wytworom sztuki kuratorskiej czyli: aranżacjom, opisom prac, konstektualizacjom idei na bycie formą wypowiedzi twórczej.

Użyteczność można przenosić na inne dziedziny korzystając z takich metod jak samplowanie czy zmiany przeznaczenia, przy jednoczesnym zachowaniu praktycznych funkcji lub odwrotnie. Temat dotyczy działań, które podejmują problemy percepcji, konwersji idei i analizy estetycznej obrazu, istotnej dla organizacji struktury praktycznej. Na płaszczyźnie takich rozważań użyteczność będzie wskazywać nam sposoby organizacji obrazu w kontekście sztuk pięknych i projektowania.

Pytania o użyteczność to poruszanie kwestii funkcji dzieła sztuki wobec okoliczności i potrzeb. Jerzy Ludwiński zwraca uwagę, że zmiana w sposobie wartościowania i spoglądania na sztukę odbywa się subtelnie.

Być może jednak, że już dzisiaj nie zajmujemy się sztuką. Po prostu dlatego, że przegapiliśmy moment, kiedy przekształciła się ona w zupełnie coś innego, czego nie potrafimy nazwać. Jest jednak rzeczą pewną, że to, czym zajmujemy się dzisiaj, posiada większe możliwości.

Sztuka użytkowa jako działanie twórcze służy demokratyzacji aktywności. Znosi podział: twórca — dzieło — bierny odbiorca, łagodzi odosobnienie poprzez zatracanie cech jednostkowych. Praktyka twórcza i projektowa nie polega tylko na poszerzaniu rzeczywistości, ale przede wszystkim pobudza zmysły poprzez zmiany przestrzenne, formalne, znaczeniowe oraz kształtuje umiejętność interpretacji, odkrywając wielowątkowość myśli i przyzwyczajając do różnych sposobów myślenia. Metoda wprowadzania zmian w sztuce, poprzez powtórzenia, służy potwierdzaniu faktów, a także umacnianiu się subiektywnych punktów widzenia zależnych od kontekstu. Obecne działania (Sztuka 1:1) krążą jeszcze intensywniej wokół mimesis. Są zdystansowanym głosem powtarzającym obrazy/tautologie rzeczywistości bez ich przekształcania. Przedmioty tej sztuki są niejako zawłaszczane ze świata realnego, co powoduje ich ontologiczną niewidzialność. Twórcza kopia rzeczywistości (Sztuka 1:1) jest unikatem myślowym, niemożliwym do dalszego prototypowania, gdyż dotyczy pojedynczego faktu. Redukuje sztuczność sytuacji poprzez bycie faktem. Ze zwykłego przedmiotu, poprzez zmianę jego znaczenia, nabiera cech dzieła sztuki, a jej użyteczność sprawdzana jest w odmiennej wyobrażeniowej strukturze rzeczywistości. Przekierowuje komunikat, biegnący poprzez nowy system nadawczy, zmieniając widza w uczestnika. W ten sposób tworzą się realne, równoległe rzeczywistości wspomagające tworzenie nowych, strukturalnie innych praktycznych rozwiązań. Mniej ważne jest autorstwo dzieła, zmniejsza się dystans pomiędzy widzem a twórcą — często twórca staje się widzem, a widz wchodzi w głęboką interakcję z dziełem. Nieistotne są zarówno czasowe i przestrzenne zależności, nie wskazuje się ani początku, ani końca. Tego typu działalność artystyczna wyzwala większą moc emancypacyjną, gdyż nie podlega mechanizmom rynku, idealnie przylegających do polityki neoliberalnej kapitalizmu. Zanikanie autonomii sztuki powoduje, że zmniejsza się wygodny bufor dający „schronienie” dla twórcy. Bufor ten powoduje również marginalizowanie działań artystycznych, traktując je jako „sztukę dla sztuki” o małym zasięgu. Branie odpowiedzialności za dzieło wiąże się z ryzykiem odrzucenia lub pominięciem, co pozwala też na głębsze zaangażowanie. Zagadnieniem użyteczności zajmują się różne dziedziny sztuki, jeśli wprost tą wartość eksponują wówczas sposób widzenia i interpretacji zależny jest od kontekstów i przekazu autorskiego. Widz staje się osobą „użytkującą”, a stymulacja poprzez dzieło umożliwia przyjęcie innej perspektywy widzenia, szukania nowych możliwości, działania bez definicyjnej identyfikacji.

To co obecnie powstaje, nie może być określane i opisywane poprzez odniesienia do tego co było, gdy pole sztuki miało wyraźnie sprecyzowaną i wyodrębnioną przestrzeń pośród innych obszarów aktywności.

Maciej Kurak

http://poznan.tvp.pl/34836970/15112017

The usefulness of art is the theme of this year’s exhibition following the Maria Dokowicz Competition. The theme refers to fine arts and design arts, which are the main areas of artistic activity developed at the Poznań University of Arts (UAP). The theme introduces us to the discussion about the features of contemporary creative activities, revealing various points of view and ideas concerning usefulness. It presents creative activities as being useful for society and culture. Useful does not always mean practical. Usefulness is a method of solving social problems, as well as of improving, optimizing and simplifying things. It also stimulates community thinking and coexistence. Usefulness activates perception and draws attention to useful and useless things often complementing the search in a valuable and inspiring way. It concentrates on universal values and gives creative solutions. Usefulness is not only a rush to achieve commercial successes and multiply egoistic attitudes. It is a conscious experiment that combines science, technology and art, and changes the way in which people function in the present-day world, where technical skills and craftsmanship are of course important, but original, advanced solutions and creative interpretation are of much more significance. Institutions impose certain rules on art, define its boundaries and establish image norms. Their non-observance often makes art invisible in the area of creative activity. Everything that functions in a system as a unity receives this unity from the system itself (Niklas Luhmann). Every attempt at making a work of art popular is based on calculations and rankings used for benchmarking. Consequently, the potential individual features of a particular field of art are lost. Artistic activities may be conducive to the development of the market, but they must meet relevant requirements. The same applies to scientific research. Funds are granted only for the projects whose results are measurable and can be applied in practice. Some studies are about making ground-breaking discoveries, but they are not necessarily cost effective and their results are not always relevant. In any art school, craftsmanship is the foundation of creation, but artistic activities focus primarily on the search for risky concepts leading to changes in the understanding of an object’s function, man or the environment, and encourage the creation of new forms of representation. It is only by acquiring the skills of creative thinking and by mastering craftsmanship that an artist can achieve excellent results. Usefulness triggers open, creative activities where the author’s features are often replaced with co-operation and universality. Frequently, however, their accessibility is limited by their individual characteristics that narrow the audience. Useful activities serve certain goals. Emerging artefacts change or add something to reality. If they refer to the environment/everyday life, they usually play some social roles. There are no autonomous, pointless creative activities. Even art based on emotions and intuition has its useful therapeutic purpose or aims at expressing emotions, which can be best expressed by art. The achievements of art in the twentieth century (the avant-garde, thought and presentation breakthroughs) have often made it difficult to distinguish art from life. Ordinary, everyday objects become works of art and vice versa, art enters other areas of life (social, scientific, political). Open criticism allows curatorial works of art, such as arrangements, descriptions of works and the conceptualization of ideas to be a form of creative expression. Usefulness can be transferred to other areas using methods, such as sampling or change of destination, while maintaining practical functions, or vice versa. The subject of the exhibition concerns activities relating to the problems of perception, conversion of ideas and the aesthetic analysis of images, essential for the organization of the practical structure. In such considerations, usefulness shows us the ways to organize an image in the context of fine arts and design. Questions about usefulness refer to the function of art in terms of circumstances and needs. Jerzy Ludwiński points out that thechange in the way we evaluate and look at art is subtle. Perhaps, we do not deal with art today. Simply because we missed the moment when it turned into something completely different, which we cannot name. However, it is certain that what we deal with today has more opportunities. Applied art as a creative activity serves to democratize activity. It breaks the division between the creator, the work and the passive audience, and reduces isolation by losing individual characteristics. Creative and design practice is not just about widening reality, but, above all, it stimulates the senses through spatial, formal and semantic changes. It also improves our interpretation skills by encouraging us to discover multiple ideas and by familiarizing us with different ways of thinking. Introducing changes to art through repetition serves to confirm facts and to strengthen subjective viewpoints that depend on the context. Current activities focus even more intensely on mimesis. They are a distant voice repeating the images/tautologies of reality without transforming them. Objects are somehow appropriated from the real world, which makes them ontologically invisible. The creative copy of reality (Art 1: 1) is a unique thought, which cannot be prototyped because it concerns a single fact. It reduces the artificiality of the situation by being a fact. By changing its meaning, an ordinary object acquires the characteristics of a work of art and its usefulness is tested in a different imaginary structure of reality. It redirects the artist’s message through a new broadcasting system and thus changes a viewer into a participant. In this way, parallel realities are created, helping to develop new, structurally more practical solutions. The authorship of the work is less important, the distance between the viewer and the creator is reduced – the artist often becomes a viewer and the viewer enters into a deep interaction with the work. Both temporal and spatial dependencies are irrelevant; neither the beginning nor the end is indicated. This kind of artistic activity liberates emancipatory power, because it is not subject to the market mechanisms of neoliberal capitalism. The disappearing autonomy of art results in the reduction of the comfortable buffer that gives the creator a ‘shelter’. This buffer also marginalizes artistic activities by treating them as insignificant ‘art for art’s sake’. Taking responsibility for a work of art involves a risk of rejection or omission, which also enables deeper involvement. Usefulness is dealt with in various fields of art. If this value is exposed in a straightaway manner, its perception and interpretation depend on the context and the author’s message. The viewer becomes a ‘user’ and stimulation through a work of art allows adopting different perspectives, searching for new opportunities and taking actions without definitional identification. What is emerging now cannot be defined and described by reference to what was happening when the field of art had a clearly defined and separated space among other areas of activity.

Maciej Kurak