(A)pós após Refleksje o transformacji | Angelina Nogueira

(A)pós após Refleksje o transformacji | Angelina Nogueira

Galeria Duża Scena UAP, ulica Wodna 24
wernisaż: 12.04.2025, g. 18.00
12 – 23.04.2025

ANGELINA NOGUEIRA

(1986) 

Mieszka i pracuje w Porto (Portugalia). Działa głównie w obszarze tkaniny artystycznej, instalacji i performancu. W swojej twórczości podejmuje tematy i pojęcia związane z czasem oraz jego wpływem na materię/obiekt, a także z zagadnieniami związanymi z terytorium geologicznym i procesem jako aktem twórczym. W latach 2015-2018 współpracowała z SINTOMA (grupą eksperymentalną FBAUP zajmującą się sztuką performatywną i „sztuką na żywo”), w latach 2018-2019 uczyła sztuk wizualnych w Colégio de Benguela (Angola). Obecnie koordynuje projekt warsztatów artystycznych dla wykluczanych grup społecznych.

Wystawa (A)pós após. Refleksje o transformacji odnosi się do zagadnienie związanych z czasem, w rozumieniu dotyczącym przeszłości, która wiecznie trwa. Artystka poprzez eksplorację tematu skupia się i tworzony realizacje za pośrednictwem pyłu, kamieni, piachu czy barwników, a formy kształtuje poprzez performatywne gesty w zakresie niestrudzonej, pozornie monotonnej powtarzalności ruchów. W wymiarze intencjonalnym odnosi się ona do autobiograficznej perspektywy eksploracji materii naturalnej, przestrzeni i obszarów spalonej i wysuszonej ziemi, która niegdyś była płodną, a teraz tylko jest. Dla Nogueiry wieloetapowe obserwowane oderwanie nas, ludzi, społeczeństw od naturalnych ekosystemów jest pretekstem refleksji na rolą terytorium-przestrzeni w zakresie archeologii, antropologii oraz tożsamości kulturowej. Pojawiają się zatem hasła: ciało/ziemia, materia/duch, trwałość/skończoność, a sama Artystka stara się być mediatorką między ciałem a ziemią, w myśl stwarzania archiwum pamięci. Dla niej suche połacie gleby stają się autobiograficznym wspomnieniem, powrotem do przeszłości, do dziedzictwa, bowiem była jej placem zabaw. Dorastała bowiem nieopodal kamieniołomu łupkowego. Zatem, jej realizacje, jak sama mówi odnoszą się do jej prywatnej przeszłości, ale jednocześnie stanowią szerszą opowieść o terytorium.

Wykorzystywanie przez Nogueirę w jej twórczości naturalnego materiału – pyłu, piachu, błota, pigmentu – to pole eksperymentów i ciągłego próbowania, to także gra z przeszłością, która przetransformowana i przefiltrowana przez dorosłość staje się nowym. Choć jak sama wspomina, stara się budować spójne scenariusze, które mają przeprowadzić ją przez akty nieznanego, to jednak zbacza ona z wcześniej wyznaczonej ścieżki i na nowo poszukuje.

Wraca do struktur zabaw, którymi zajmowała czas w dzieciństwie, tj. zwykłego pocierania kamieni o cementową podłogę, co skutkowało/-uje poznawaniem faktury, twardości, koloru, różnorodności chromatycznej. Zdarza się, że wykorzystuje wytworzone pyły, proszki – naturalne pigmenty do ozdabiania ciała, niczym makijaż, do którego, jak sama mówi, w dzieciństwie nie miała dostępu. Innymi zabiegami, które są dla niej bliskie i formuje je wciąż z naturalnego surowca, to rzeźbienie szlifowanie, a nawet bardziej – mozolne pocieranie, tak by materia przybrała konkretny kształt przypominający małe obiekty, pudełka, domki, figurki, amulety, czyli wszystkie tak zwane, skarby dzieciństwa. Niektóre z kamieni, podczas uporczywego, czasem mantrycznego, zatraceńczego zabiegu, po prostu, znikają, zamieniają się na powrót w pył.

Artystka nie zatrzymuje się w swoje ścieżce twórczej tylko na performatywnej „obróbce” kamienia, ale sięgnęła po tkaninę, naturalne płótno, tak by wcześniej przetworzony materiał użyć w formie pigmentu, barwnika. Powstałe prace, tkaniny, nazywa „fałszywymi” kamieniami.

Z technicznej strony, która jest istotna dla Twórczyni, materiały są barwione pastami kamiennymi, kolejno próbki, skrawki, fragmenty płótna, które odpowiadają poszczególnym naturalnym bryłom, są zszywane złotą nicią. Jak sama mówi: „Aluzja do złota nie jest szczególnie przemyślana – szpulka nici została mi podarowana do innej pracy – ale ostatecznie nabrało to dużego sensu, ponieważ pasmo górskie w okolicach Porto ma bogatą historię eksploatacji złota.”

W innych realizacjach, Nogueira sięgnęła po materiał pochodny naturze, ale wytworzony ludzką ręką. Cementowe formy, które pozyskuje by poddawać je dalszej obróbce, są reklamowane jako „kamienne” struktury, co stanowi ironiczną zasadę kształtowania naszej rzeczywistości, a w jej pracach artystycznych jest medium łączącym dwa światy, w których bytujemy.

Kolejnym tropem, który jest podejmowany przez Artystkę, to generowanie doznań będących wypadkową dźwięków, kiedy to kamienie pocierane są o siebie. Ten obszar tzw. „głosów kamieni” został przez nią zapoczątkowany podczas rezydencji artystycznej w Campus Cunha e Silva. Podjęła ona wówczas decyzję, żeby przenieść ciężar pozyskiwania doznań w inna sferę, bowiem już nie chodziło tylko o fizyczne zgłębianie materii, czy wytwarzanie pigmentów, ale przede wszystkim o samo słuchanie – rejestrowanie dźwięków, które są wydawane przez poszczególne formy, typy, rodzaje kamieni, przez audialne śledzenie transformacji ruchu i zmian. Jak sama mówi: „Dzięki rezydencji artystycznej w Campus Cunha e Silva mogłam zgłębiać ten temat [dźwięku] w praktyce. Miałam przestrzeń – pustą, czystą, wolną od zbędnych bodźców, tylko z kamieniami i tkaninami. Ważne było dla mnie zrozumienie ich wpływu na przestrzeń, możliwość swobodnej organizacji, tworzenie kompozycji, katalogowanie ich, dbanie o nie, czyszczenie, fotografowanie i nadawanie im nazw. Właśnie wtedy zdałam sobie sprawę, jak istotne jest dla mnie badanie brzmienia.”

Angelina Nogueira nie zaprzestaje poszukiwań, wciąż eksperymentuje w temacie związanym z terytorium, glebą/ziemią, a szerzej – z grą pamięci w odniesieniu do dzieciństwa. Aktywnie działa, wpisując swoją twórczość w różne pola sztuki, nie zatrzymując się tylko w wybranej sferze, jest intermedialną i interdyscyplinarną twórczynią. I choć wykorzystywane przez nią materiały są podstawowe, można by rzec, prymitywne, to jednak wydobywa z nich całe spektrum różnorodnych powiązań i odniesień.