Marta Raczek-Karcz | Obraz graficzny jako katalizator rewolucji i komentarz publicystyczny

dr Marta Raczek-Karcz | Obraz graficzny jako katalizator rewolucji i komentarz publicystyczny

Wykład, 26.04, godz. 12:00
Atrium UAP, bud B

Wychodząc od chwytliwego bon mot uznającego prasę drukarską za czynnik przemian, który posłużył amerykańskiej historyczce Elizabeth L. Eisenstein za tytuł książki wydanej w 1979 roku, analiza przedstawiona w ramach wykładu zmierza do ukazania, w jaki sposób „kultura druku” wpływała na przemiany społeczne, polityczne i religijne od momentu, gdy z Gutenbergowskiej prasy zszedł pierwszy egzemplarz 42-wierszowej Biblii.
Termin „kultura druku” [print culture] stał się w ostatnich dekadach jednym z najbardziej nośnych pojęć refleksji humanistycznej podejmowanej zarówno w obrębie nauk historycznych, jak i badań socjologicznych oraz antropologicznych. Należy przy tym nieustannie pamiętać, że – zgodnie z przekonaniem wyrażonym przez Jasona McElligotta i Eve Patten we wstępie do wydanego w 2014 roku wieloautorskiego zbioru esejów poświęconych temu pojęciu – narzędzia techniczne nie są ze swej natury „radykalne” lub „konserwatywne”, a tym, co powoduje, że wytwarzane przy ich pomocy produkty sprzyjają stymulowaniu radykalnych postaw lub działają jako czynnik sprzyjający status quo i postawom reakcyjnym, jest sposób ich użycia.
Zamiast antropomorfizowania prasy drukarskiej i przypisywania jej właściwości sprawczych, co uczyniła Eisenstein w swojej od ponad czterdziestu lat wciąż szeroko dyskutowanej książce, proponuję potraktowanie obrazu graficznego jako współuczestnika i/lub odzwierciedlenie – a nie prosty katalizator – rozmaitych niepokojów społeczno-polityczno-kulturowych.

Kamil Kocurek, Arena 5, intaglio 2018

Jednocześnie w ramach wykładu przyjrzymy się dziełom i działaniom graficznym powstałym w ostatnim trzydziestoleciu zastanawiając się, w jakim stopniu propozycje twórczyń i twórców aktywnych w XXI wieku stanowią kontynuację ulotnej – bo bazującej na efemerycznych produktach, takich jak ulotki, pamflety czy jednostronicowe karykatury – historii obrazowania graficznego epoki nowożytnej i jaki jest ich związek ze sposobami wykorzystania medium graficznego jako narzędzia wspomagającego aktywizm polityczny Wielkiej Awangardy.

Marta Anna Raczek-Karcz (ur. 1979) – absolwentka historii sztuki i kulturoznawstwa (filmoznawstwo/medioznawstwo) Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doktorat w dziedzinie nauk humanistycznych (dyscyplina: nauki o sztuce) uzyskała na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Adiunkt na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Od 2007 wiceprezes, a od 2013 roku prezes Stowarzyszenia Międzynarodowe Triennale Grafiki w Krakowie. Teoretyczka i krytyczka sztuki, niezależna kuratorka współpracująca m.in. z Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie, Litografiska Museum w Tidaholm, BWA w Katowicach, Kloster Bentlage w Rheine, Instytutem Polskim w Rzymie, Galerią Container w Rome, Anaid Art Gallery w Bukareszcie i Muzeum MODEM w Debreczynie. Obszar jej badań naukowych obejmuje współczesną grafikę i projektowanie graficzne, antropologię kultury, historię filmu, teorię sztuki oraz studia kulturowe i medioznawcze. Członkini Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego i Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA. Autorka ponad 40 artykułów naukowych i ponad pięćdziesięciu tekstów katalogowych dotyczących sztuki współczesnej, filmu i nowych mediów.