Pracownia Sztuki w Przestrzeni Społecznej

KATEDRA INTERDYSCYPLINARNA WEAiK

PRACOWNIA SZTUKI W PRZESTRZENI SPOŁECZNEJ

Wydział Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa

Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu

---

Nazwa Pracowni:

PRACOWNIA SZTUKI W PRZESTRZENI SPOŁECZNEJ

* Pracownia Sztuki w Przestrzeni Społecznej może być wybierana jako pracownia artystyczna wolnego wyboru przez studentów i studentki kierunku Edukacja Artystyczna w Zakresie Sztuk Plastycznych (np. I i II roku studiów II stopnia). W Pracowni mogą być realizowane dyplomy licencjackie     i magisterskie na ww. kierunku. Pracownia jest również otwarta dla studentów i studentek z innych Wydziałów UAP jako artystyczna pracownia wolnego wyboru. Obowiązkowy przedmiot realizowany przez Pracownię dla studentów i studentek Wydziału Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa, kierunku: Edukacja Artystyczna w Zakresie Sztuk Plastycznych na II roku studiów I stopnia to – Sztuka w Przestrzeni Społecznej  – wprowadzenie (patrz: karta przedmiotu).

Kierownik Pracowni:

Rafał Jakubowicz, dr hab./prof. UAP, rafal.jakubowicz@uap.edu.pl

Asystentka: Barbara Stańko-Jurczyńska (stażystka wolontariuszka)

Wydział:

EDUKACJI ARTYSTYCZNEJ I KURATORSTWA

Sala:

sala 103, bud. „C” UAP (konsultacje, realizacja projektów)

zajęcia online (Google Meet)

zajęcia w salach wykładowych w budynku E (patrz: aktualny plan zajęć)

TEMAT: KONIEC.

Temat KONIEC jest rozwinięciem i kontynuacją zeszłorocznego tematu KRYZYS I MELANCHOLIA

Zwątpienie w sprawczość protestów społecznych (w tym Czarnych Protestów, które dla wielu były doświadczeniem generacyjnym). Ciągle tląca się pandemia Covid-19. Wojna w Ukrainie, kryzys uchodźczy i powrót lęku przed katastrofą nuklearną. Kryzys i nowa wojna na Bliskim Wschodzie. Kryzys humanitarny na polsko-białoruskiej granicy i polityczne ataki na autorkę filmu „Zielona Granica”, Agnieszkę Holland. Odradzające się nacjonalizm oraz faszyzm. Powtarzające się co jakiś czas ataki na osoby LGBTQ+ i wszechobecne w rządowych mediach straszenie lewacką „ideologią gender”. Inflacja, drożyzna, rosnące czynsze, kryzys mieszkaniowy i – co za tym idzie – coraz droższe studiowanie. Kryzys klimatyczny i energetyczny. Kryzys instytucjonalny (kolejne przejmowane przez czynowników PiS kluczowe instytucje kultury). Kryzys wiary w sens uprawiania sztuki i sens wyboru studiów artystycznych. Kryzys twórczy. Kryzys wiary w zaangażowanie i sens aktywizmu. Utrata wiary w siebie i wiary w przyszłość. I wreszcie – kryzys emocjonalny. Zmęczenie. Nerwice. Lęk o to co nieuchronnie nadchodzi. Wypalenie i cierpienie. Brak sił do pracy. Depresja, czy właśnie, jak niegdyś mówiono: melancholia. Jak pisał Paul B. Preciado „Zdarza się, że umieramy na długo wcześniej (dni, miesiące, lata) zanim stwierdza się zgon lub odbywa się pogrzeb”.Kryzysy sprzyjają forsowaniu zmian w sposób, który Naomi Klein określiłaby mianem doktryny szoku. Umacniają one, mówiąc językiem Marka Fischera, realizm kapitalistyczny.

„Kapitał to – jak pisał Fischer – abstrakcyjny pasożyt, nienasycony twórca wampirów i zombie, jednakże to nasze żywe ciało przekształca w martwą pracę, i to my jesteśmy tymi zombie, które powołuje do życia”. Jednak każdy kryzys stanowi również wypatrywaną niegdyś z taką nadzieją przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa szansę na zmianę w drodze rewolucji. Szansę na zniszczenie kapitalizmu. Innymi słowy – w kryzysie tli się też wątły optymizm. Zwłaszcza gdy na horyzoncie pojawia się tak wyjątkowe, świadome i wrażliwe pokolenie. Pokolenie, które jest szansą na zmianę.

„Obecnie panująca ontologia wyklucza możliwość uwzględnienia jakiegokolwiek społecznego związku przyczynowego w przypadku choroby psychicznej. Chemizacja i biologizacja choroby psychicznej jest oczywiście – pisał Fisher – wprost równoznaczna z jej depolityzacją. Traktowanie jej jako indywidualnego problemu chemiczno-biologicznego jest dla kapitalizmu niezmiennie korzystne. Po pierwsze wzmacnia to dążenie Kapitału do zautomatyzowanego indywidualizmu (jesteś chory, no  masz taką chemię mózgu). Po drugie tworzy nieprawdopodobnie lukratywny rynek, w którym międzynarodowe koncerny farmaceutyczne mogą wciskać ludziom swoje leki (wyleczymy Cię przy pomocy naszych SSRI)”. Praca w grupie jest okazją do repolityzacji depresji, melancholii, tak ważnej z perspektywy Fishera, oraz przepracowania tych lęków, które odbierają nam siły do pracy, które sprawiają, że funkcjonujemy coraz bardziej jak automaty czy właśnie zombie.

Koniec kadencji obecnych władz na uczelni i wiążące się z nim zmiany i spodziewane przetasowania w strukturze uniwersytetu. Koniec rządów PiS i oczekiwanie na nowy rząd. Koniec złudzeń, że politykom oraz korporacjom zależy na ratowaniu naszej planety przed zbliżającą się katastrofą klimatyczną, której efekty doświadczamy. Koniec wiary w humanitaryzm państwa, którego jesteśmy obywatelkami i obywatelami. Koniec wiary w wydolność systemu służby zdrowia, zwłaszcza w wymiarze opieki psychicznej. Koniec poczucia bezpieczeństwa związanego z dostępem do profesjonalnej opieki medycznej, w przypadku kobiet strach przed nieplanowaną ciążą jak i konsekwencjami ustawy antyaborycjnej. Koniec złudzeń o wolnej od ideologii i zgodnej z wiedzą naukową pomocy w przypadku zagrożenia zdrowia i życia. Koniec wiary w edukację wolną od nacisków politycznych. Nieuchronnie zbliżający się koniec studiów i konieczność zderzenia się z bezwzględnym rynkiem pracy. Koniec marzeń o uprawianiu sztuki i utrzymywaniem się z profesji artysty. I związany z tym koniec wiary w sens podejmowania prób zmierzających do pozostania w tej trudnej branży. Koniec marzeń o pracy dającej satysfakcję z samorealizacji zawodowej. Koniec wiary w to, że będzie lepiej.

Pamiętajmy jednak, że każdy koniec jest czy też może być nowym początkiem. Oby ten koniec czy też te końce stały się początkami, dla nas wszystkich, czegoś lepszego. Naiwnością jednak byłoby sądzić, że stanie się to bez zaangażowania i walki. A raczej – walk.

Koniec to także przestrzeń na działania kolektywne. Wspomniane wcześniej walki nie dzieją się w pojedynkę – to właśnie działania wspólnotowe doprowadzają do realnych zmian. W pracowni zachęcamy do zbiorowych dyskusji i działania wraz z ideą pomocy wzajemnej, poza podziałami wykorzystując wspólnie swój kapitał kulturowy.    

W pracowni można wykorzystywać różne techniki i media. Z tym tylko zastrzeżeniem, że powinny one być podporządkowane przekazowi, który chcemy wyrazić. Można sięgać zarówno po te bardziej tradycyjne narzędzia, jak i używać tzw. dziwnych narzędzi, z obszaru postsztuki, o której pisali m.in. Kuba Szreder i Sebastian Cichocki.

Rafał Jakubowicz

Barbara Stańko-Jurczyńska

Ogólna formuła zajęć:

WYKŁADY, PREZENTACJE, DYSKUSJE, KONSULTACJE PROJEKTÓW (INDYWIDUALNE I GRUPOWE), KOLEKTYWNA PRACA NAD WYSTAWĄ KOŃCOWOROCZNĄ.

Ogólne treści merytoryczne: Pracownia Sztuki w Przestrzeni Społecznej proponuje działania łączące strategie artystyczne z aktywizmem.

Realizowane tematy/zadania:

W Pracowni Sztuki w Przestrzeni Społecznej będziemy kontynuować pracę nad takimi tematami jak „artwashing”, „gentryfikacja”, „klasizm”, „praca”, „uniwersytet” czy „studium głowy Karola Marksa”.

Studentki i studenci mają obowiązek zrealizowania czterech prac w danym roku akademickim (dwóch w semestrze), które wcześniej będą omówioea na konsultacjach indywidualnych i zbiorowych i zatwierdzone do realizacji.

Wymagania wstępne (odpowiadające zapisom z kart przedmiotów realizowanych w pracowni i inne jeśli są):

brak

Spis lektur (nieobowiązkowe) (odpowiadające zapisom z kart przedmiotów realizowanych w pracowni i inne jeśli są):

Bell Peter, Cleaver Harry, Teoria kryzysu jako teoria walki klas, Poznań 2017

Bishop Claire, Sztuczne piekła,  sztuka partycypacyjna i polityka widowni, Warszawa 2015

Bostani Aaron, W pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm. Manifest, Poznań 2022

Cleaver Harry, Polityczne czytanie Kapitału, Poznań 2011

Crary Jonathan, 24/7. Późny kapitalizm i celowość snu, Warszawa  2015

Czarna księga polskich artystów, red. Katarzyna Górna, Karol Sienkiewicz, Mikołaja Iwańskiego, Kuby Szredera, Stanisława Rukszy, Joanny Figiel, Warszawa 2015

Byung-Chul Han, Społeczeństwo zmęczenia i inne eseje, Warszawa 2022

Deleuze Gilles, Guattari Félix, Anty-Edyp. Kapitalizm i schizofrenia, Warszawa 2017

Deleuze Gilles, Guattari Félix, Tysiąc Plateau, Warszawa 2015

Derrida Jacques, Widma Marksa, Warszawa 2016

Drozda Jacek, Echa innych rewolucji. Od Muhammada Alego do Japońskiej Armii Czerwonej, Warszawa 2020

Eagleton Terry, Dlaczego Marks miał rację, Warszawa 2014

Engels Fryderyk, Marks Karol, Manifest komunistyczny, Warszawa 2018

Fisher Mark, Realizm kapitalistyczny. Czy nie ma alternatywy?, Warszawa 2020

Fisher Mark, Ghosts of My Life: Writings on Depression, Hauntology and Lost Futures, John Hunt Publishing, 2014

Freud Sigmund, Psychopatologia życia codziennego. Marzenia senne, Warszawa 2000

Freud Sigmund, Psychologia nieświadomości, Warszawa 2010

Fromm Erich, Zerwać okowy iluzji. Moje spotkanie z myślą Freuda i Marksa, Kraków 2018

Goldman Emma, Anarchizm i inne eseje, Poznań 2015

Hardt Michael, Negri Antonio, Imperium, Warszawa 2005

Harman Chris, Kapitalizm Zombie. Globalny kryzys i aktualność myśli Marksa, Warszawa 2011

Harvey David, Przestrzenie globalnego kapitalizmu, Warszawa 2016

Harvey David, Przewodnik po Kapitale Karola Marksa, tom I, Poznań 2010

Harvey David, Przewodnik po Kapitale Karola Marksa, tom II, Poznań 2018

Herer Michał, Żukowski Tomasz, Czytanki dla robotników sztuki. Kultura nie dla zysku, Warszawa 2009

Hipotezy awangardowe, red. Aneta Szyłak, Gdańsk 2017

Hobsbawm Eric, Jak zmieniać świat. Marks i marksizm 1940–2011, Warszawa 2013

Hobsbawm Eric, O nacjonalizmie, Warszawa 2022

Horney Karen, Neurotyczna osobowość naszych czasów, Poznań 1997

Illich Ivan, Odszkolnić społeczeństwo, Warszawa 2011

Kępiński Antoni, Melancholia, Kraków 2014

Klein Naomi, Doktryna szoku. Jak współczesny kapitalizm wykorzystuje klęski żywiołowe i kryzysy społeczne, Warszawa 2007

Kochan Jerzy, Socjalizm, Warszawa 2013

Kochan Jerzy, Studia z teorii klas społecznych, Warszawa 2011

Kochan Jerzy, Filozofia. Marksizm. Socjalizm. Studia. Szkice. Polemiki, Warszawa 2021

Kowalewski Zbigniew Marcin, Ukraińskie rewolucje, Warszawa 2023

Kowalik Tadeusz, Róża Luksemburg. Teoria akumulacji i imperializmu, Warszawa 2012

Levine Peter A., Uleczyć traumę, Warszawa 2022

Libera Universita Metropolitana, Marks. Nowe perspektywy, Warszawa 2014

Lucacs Gyorgy, Historia i świadomość klasowa, Warszawa 2013

Luksemburg Róża, Akumulacja kapitału, Warszawa 2011

Luksemburg Róża, O rewolucji, Warszawa 2018

Łagosz Marek, Marks. Praca i czas, Warszawa 2012

Marksizm. Nadzieje i rozczarowania, red. Jacek Hołówka, Bogdan Dziobkowski, Warszawa 2017

Marks Karol, Engels Fryderyk, Lenin Włodzimierz, O religii, Warszawa 1984

Marks Karol, Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej, Tom 1 Proces wytwarzania kapitału, cześć 1 i 2, Warszawa 2010

Marks Karol, 18 Brumaire’a Ludwika Bonaparte, Warszawa 2011

Marks Karol, Kapitał 1.1. Rezultaty bezpośredniego procesu produkcji, Warszawa 2013

Marx Jan, Karola Marksa teoria i praktyka rewolucji, Warszawa 2021

Mate Gabor, Kiedy ciało mówi nie. Koszty ukrytego stresu, Warszawa 2022

Mattick Paul, Biznes się kręci. Kryzys gospodarczy i upadek kapitalizmu, Poznań 2014

Mikina Ewa, Brak słów, Łódź-Poznań 2023

Nostalgia. Eseje o tęsknocie za komunizmem, Warszawa 2002

Pawłowska-Krać Aneta, Głośnik w głowie. O leczeniu psychiatrycznym w Polsce, Wołowiec 2022

Piketty Thomas, Kapitał w XXI wieku, Warszawa 2015

Pisma rewolucyjne w epoce postpolitycznej, red. Werner Bonefeld, Poznań 2012

Pomyśleć ekonomię od nowa. Przewodnik po głównych nurtach ekonomii heterodoksyjnej, Poznań 2018

Prawda jest konkretna. Artystyczne strategie w polityce. Podręcznik, Warszawa 2018

Preciado Paul. B., Testo-ćpun, Seks, narkotyki i biopolityka w dobie farmakkopornografii, Warszawa 2021

Preciado Paul B, Mieszkanie na Uranie. Kroniki przeprawy, Kraków 2022

Rainko Stanisław, Marks. Dwie ideologie, Warszawa 2015

Rasiński Lotar, Śladami Marksa i Wittgensteina, Warszawa 2012

Ratajczak Mikołaj, Forma życia i dobro wspólne. Geneza i aktualność współczesnej włoskiej filozofii politycznej, Warszawa 2020

Stanley Jason, Jak działa faszyzm. My kontra oni, Warszawa 2021

Styron William, Ciemność widoma. Esej o depresji, Warszawa 2012

Szenajch Piotr, Odczarowanie talentu. Socjografia stawania się uznanym artystą, Łódź 2022

Szreder Kuba, ABC projektariatu, Warszawa 2016

Świrek Krzysztof, Teorie ideologii na przecięciu marksizmu i psychoanalizy, Warszawa 2018

Tacchi Mary, Scott Jan, Depresja, Łódź 2020

Tcherneva Pavlina R., W sprawie gwarancji zatrudnienia, Poznań 2021

Tittenbrun Jacek, Kolonizacja nauki i świata przez kapitał, Poznań 2014

Toporowski Jan, Dlaczego gospodarka światowa potrzebuje krachu finansowego, Warszawa 2012

Toporowski Jan, Kredyt i kryzys. Od Marksa do Minsky’ego, Warszawa 2017

Traverso Enzo, Europejskie korzenie przemocy nazistowskiej, Warszawa 2011

Traverso Enzo, Lewicowa melancholia, Warszawa 2020

Traverso Enzo, Nowe oblicza faszyzmu, Warszawa 2020

Urbański Jarosław, Prekariat i nowa walka klas, Warszawa 2014

Wielgosz Przemysław, Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić, Warszawa 2021

Wilde Oscar, Dusza człowieka w socjaliźmie, Warszawa 2019

Winczewski Damian, Filozofia społeczna Róży Luksemburg, Toruń 2021

Witkowski Przemysław, Faszyzm, który nadchodzi, Warszawa 2023

Wright Stephen, W stronę leksykonu użytkowania, Warszawa 2011

Wójcik Jaśmina, Sztuka ze społecznością, Warszawa 2018

Van ser Kolk Bessel, Strach ucieleśniony, Mózg, umysł i ciało w terapii traumy, Warszawa 2023

Ziegler Jean, Kapitalizm tłumaczony mojej wnóczce (w nadzei, że zobaczy jego koniec), Warszawa 2022

Zizek Slavoy, Żądanie niemożliwego, Warszawa 2013

Zizek Slavoy, Kłopoty w raju. Od końca historii do końca kapitalizmu, Warszawa 2021

Zuboff Shoshana, Wiek kapitalizmu i inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy, Poznań 2020

Rafał Jakubowicz, ur. 1974, Absolwent Wychowania Plastycznego oraz Wydziału Malarstwa, Grafiki i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Absolwent Wydziału Neofilologii (specjalność: hebraistyka) Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Związany z warszawską Galerią Le Guern. Członek OZZ Inicjatywa Pracownicza.

Barbara Stańko-Jurczyńska, ur. 2000, Studentka V roku wydziału rzeźby na Uniwersytecie Artystycznym im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu. Członkini dwóch kolektywów: FAK- Feministyczna Akcja Kreatywna i BASTA – Kolektyw Antyfaszystowski.

1. Język wykładowy (język, w jakim prowadzony może być przedmiot):

POLSKI